Druppelirrigatie uit afvalwater

Water wordt steeds schaarser. Niet alleen in Twente maar in heel Europa. Met name in Zuid-Europa worden bijvoorbeeld wijnbouwers al dagelijks geconfronteerd met een tekort aan irrigatiewater en is men begonnen met het inzetten van gezuiverd afvalwater als bron voor irrigatiewater. De mogelijkheden daartoe en beschikbare technieken hiervoor willen we in Nederland ook onderzoeken. 

De hogere zandgronden in Twente kampen steeds vaker met droogte. Dit komt doordat neerslag snel afstroomt en onvoldoende wordt vastgehouden in de bodem, wat leidt tot een zorgwekkend dalend grondwaterpeil. Aangezien dit grondwater ook essentieel is voor de drinkwatervoorziening, neemt de druk op het regionale watersysteem toe.

Binnen De Twentse Golf zoeken we naar slimme oplossingen voor waterbesparing en efficiënt watergebruik. Vooral in de landbouw, waar veel grondwater nodig is voor irrigatie, gaat via traditionele sproeisystemen tot wel 70% van het water verloren door verdamping.

De proeftuin DiGA (Druppelirrigatie uit Gezuiverd Afvalwater) biedt hiervoor een innovatieve oplossing. Door lokaal gezuiverd afvalwater te hergebruiken voor irrigatie via druppelsystemen in de landbouw, versterken we het regionale watersysteem en bereiden we het beter voor op de uitdagingen van klimaatverandering.

Een consortium van Stichting Duurzaam Noord Deurningen, Water4All en Jotem Water Solutions heeft daartoe de handen ineengeslagen. Samen met waterschap Vechtstromen en de Saxion Hogeschool is er een installatie gebouwd om het afvalwater van Country Resort Papillion te zuiveren en in te zetten als bron voor druppelirrigatie bij omliggende agrarische ondernemers. Dat levert niet alleen een stevige besparing van irrigatiewater op; het zou ook nog wel eens een positieve impact kunnen hebben op de waterkwaliteit, zo is de gedachte. Hoe dat werkt en mogelijk kan worden gemaakt is onderdeel van deze in Nederland unieke nieuwe proeftuin.

Doel en Activiteiten

Korte Termijn Doel: We willen aantonen dat het lokaal zuiveren van afvalwater een kosteneffectieve en kwalitatief betrouwbare oplossing is. Het gezuiverde water wordt via druppelirrigatie ingezet in de fruitteelt. Dit resulteert in een veel efficiënter watergebruik, waardoor minder grondwater hoeft te worden opgepompt en er meer beschikbaar blijft voor de drinkwatervoorziening in Twente.

Naast de technische haalbaarheid onderzoeken we of fruit dat is geteeld met gezuiverd afvalwater dezelfde kwaliteit en voedselveiligheid heeft als fruit dat met grondwater is geteeld. Dit wordt ook vergeleken met fruit uit Zuid-Europese landen, waarvan de teeltmethoden en waterkwaliteit vaak minder goed bekend zijn.

Lange Termijn Doel: Op lange termijn willen we bijdragen aan de watertransitie, waarin we bewuster en flexibeler omgaan met verschillende waterbronnen. Door veilig en milieuhygiënisch verantwoord hergebruik van gezuiverd afvalwater te stimuleren, kunnen we grondwater reserveren voor hoogwaardige toepassingen, zoals drinkwater.

Wat maakt DiGA Innovatief?

De innovatie van deze proeftuin zit in de directe en slimme koppeling tussen het lokaal zuiveren van afvalwater en het hergebruik ervan in de landbouw via druppelirrigatie. Hierdoor wordt water dubbel duurzaam benut: er wordt aanzienlijk minder grondwater opgepompt én het irrigatiewater wordt zeer efficiënt ingezet.

Zowel de technologie van het afvalwaterzuiveringssysteem BluElephant als de toepassing van druppelirrigatie in de fruitteelt zijn vernieuwend. Daarnaast is de proactieve samenwerking tussen de betrokken partijen, zeker omdat Stichting Duurzaam Noord Deurningen zelf het initiatief heeft genomen, een bijzonder aspect.

Stand van zaken

Wat is er gedaan en wat staat ons te wachten?

Uitgevoerd: In het voorjaar en de zomer van 2025 zijn de eerste aardbeien succesvol geteeld met behulp van gezuiverd afvalwater via druppelirrigatie. Vanwege de vernieuwende aanpak en de juridische complexiteit is er nog geen vergunning verleend om het afvalwater op de beoogde locatie te zuiveren. Daarom is voor dit eerste teeltseizoen uitgeweken naar een alternatieve locatie.

Wat staat er nog te gebeuren? Momenteel wordt een onderzoeksprogramma uitgevoerd om de kwaliteit van de in 2025 geteelde aardbeien te testen op voedselveiligheid en betrouwbaarheid. De resultaten hiervan worden gebruikt om de methode verder te optimaliseren. Voor komend jaar is het de bedoeling om de proeven uit te breiden en op de oorspronkelijke locatie voort te zetten, zodra de benodigde vergunningen zijn verkregen. Daarnaast zal de opgedane kennis actief worden verspreid.

Geleerde Lessen tot nu toe

De uitvoering van de watertransitie blijkt complex, vooral omdat nieuwe denkwijzen en initiatieven niet altijd eenvoudig binnen de bestaande wet- en regelgeving passen. De grootste uitdaging bleek dan ook niet de technologie, haalbaarheid of de samenwerking, maar juist de randvoorwaarden en de juridische kaders.

Dit onderstreept de noodzaak voor een nauwere samenwerking tussen overheid en uitvoerende partijen. Door gezamenlijk de juiste routes uit te stippelen, kunnen dit soort innovatieve initiatieven beter gefaciliteerd worden en kunnen we de watertransitie daadwerkelijk versnellen.

Help ons!

Om de proeftuin volgens plan uit te kunnen voeren en op te schalen, zoeken we naar:

• Betere afstemming met lokale en regionale overheden om de proeftuin volgens plan te kunnen uitvoeren en het vergunningstraject te bespoedigen.
• Partners die kunnen bijdragen aan de verdere uitvoering of opschaling van dit initiatief buiten de proeftuin.